HARİTALAR

İnsanoğlu,tarihin ilk anlarından itibaren yaşadığı coğrafyaya hakim olma,çok iyi bilme ve kontrol altında tutma arzusu içerisinde olmuştur.Bu ihtiyaçlarına karşılık önce ilkel olarak büyük çaplı kaya ve taş gövdelerine bulundukları bölgeyi resmetmeye,fiziki şartlarını işlemeye başlamışlar. Her geçen asırla birlikte bilimsel anlamda üstüne koyarak gelişim sağlayan insanoğlu;kağıt parçalarına herhangi bir bölgeyi aslına en uygun şekilde resmettiği ve adına ''harita'' dedikleri şeyi bulup geliştirmeye başlamışlardır.

Geçmişten günümüze insanlık adına çığır yaratan ve bugün dahi çeşitli müzelerde sergilenen değerli bazı haritaları sizlere sunmak istiyorum.Daha sonra da harita ve harita türlerini detaylı şekilde örnekleri ile inceleyen yazımla devam edeceğiz.

Abraham Ortelius'un Dünya Haritası - MS 1570

Juan de la Cosa'nın Haritası - MS 1500

Kaşgarlı Mahmut'un Haritası - MS 1072

Anglo-Sakson Dünya Haritası - MS 1040

Batlamyus'un Haritası - MS 150

Posidonius'un Haritası - MÖ 150-130

Eratosthenes'in Haritası - MÖ 276-194

Anaksimandros'un Haritası - MÖ 610-546

Babil Dünya Haritası - MÖ 600

Piri Reis - 16.YY

Dünyanın tamamının ya da belli bir kısmının kuşbakışı olarak ve belirlenmiş bir ölçek oranında küçültülerek bir düzleme aktarılmış haline harita denir.

Dünya Siyasi Haritası

Harita çizilirken şu hususlara dikkat edilmelidir:

• Haritayı hangi amaç doğrultusunda kullanacağımızı belirlemeliyiz.
• Bu amaç doğrultusunda bize uygun olan ölçeği seçmeliyiz.Haritaya uygun bir isim koymalıyız.
• Yönleri düzgün biçimde kullanabilmek için, daima kuzeyi gösterir bir yön oku kullanmalıyız.
• Lejand bölümü olmalıdır.

Bir Lejand Örneği

Lejand: Haritalarda kullanılan sembol ve işaretlerin ne anlama geldiğini gösteren tablodur.

Plan: Plan en ayrıntılı haritalardır. Küçük alanlara ilişkin detaylı bilgi verir. Okullar, alışve­riş merkezleri, parklar plan ile gösterilirler.

Bir Kroki Örneği

Kroki: Bir yerin kuşbakışı görünüşünün belli bir ölçeğe uymadan kabataslak çizimine denir. Ölçeksiz olduklarından harita değildir. Çoğu zaman bir yerin adresini tarif etmek için kullanılır.

Uyarı: Planlarda ve haritalarda belli bir ölçeğe göre küçültme yapılırken kroki­lerde ölçek yoktur.

HARİTA ÇEŞİTLERİ

I. KULLANIM AMAÇLARINA GÖRE HARİTALAR

Haritalar kullanım amaçlarına göre iki bölüme ayrılırlar.

A)  Genel Haritalar

Toplumun her kesimi tarafından kullanılan haritalardır. Topografya haritaları, atlas haritaları, duvar haritaları, ansiklopedik haritalar, şehir haritaları ve turist haritaları bu gruba girer.

Türkiye Fiziki Haritası

1- Fiziki Haritalar:

Yer şekillerini (dağ, ova, plato, vadi vb.) gösteren haritalardır.

Ortadoğu Siyasi Haritası

2-  Siyasi ve İdari Haritalar:

Kıtaların, ülkelerin sınırlarını gösteren haritalar siyasi haritalardır. Ülke içindeki il, ilçe, kasa­ba ve köy gibi idari birimler arasındaki sınırları gösteren haritalara da idari haritalar denir.

3-  Beşeri ve Ekonomik Haritalar:

Nüfus miktarını, dağılışını, yoğunluklarını, göçleri, insanların milliyetlerini, dinlerini, dil­lerini, kültürlerine ait özelliklerin dağılışını gösteren haritalara beşeri haritalar denir. İnsanların ekonomik faaliyetlerini ve bu ekonomik faaliyetlerin gerçekleşmesi için gerek­li olan mal ve hizmetlerin dağılışını gösteren haritalara ekonomik haritalar denir.

B)  Özel Haritalar

Bu tür haritalar herhangi bir konuyu detaylarıyla gösteren, dolayısıyla uzmanlaşma isteyen haritalardır. Belirli bir alanda uzmanlaşmış kişi ya da kuruluşların özel amaçları için hazırlanmış jeoloji, meteoroloji, toprak, bitki örtüsü gibi haritaları kapsar.

II. ÖLÇEKLERİNE GÖRE HARİTALAR

A) Büyük ölçekli Haritalar

Büyük ölçekli haritalarda, yeryüzü şekilleri daha az küçültülerek düzleme aktarıldıkların­dan daha fazla ayrıntı gösterirler.

1- Plan: Ölçekleri 1/20.000’e kadar olan haritalardır. Planların ayrıntı gösterme gücü daha fazladır.

2- Topografya haritaları:

Ölçekleri 1/20.000 ile 1/200.000 arasında olan haritalardır.

B)  Orta Ölçekli Haritalar

1/200.000 ile 1/500.000 arasında değişen haritalardır. Duvar haritaları orta ölçekli haritalardır.

C)  Küçük Ölçekli Haritalar:

Ölçekleri 1/500.000’den daha küçük olan haritalardır. Atlaslar küçük ölçekli haritalardır.

Büyük ve Küçük ölçekli haritalar arasındaki fark

Büyük Ölçekli Haritalar	Küçük Ölçekli Haritalar
Paydası küçüktür.	Paydası büyüktür.
Küçültme oranı azdır.	Küçültme oranı fazladır.
Ayrıntısı fazladır.	Ayrıntısı azdır.
Hata oranı azdır.	Hata oranı fazladır.
Daha küçük alanları gösterir.	Daha geniş alanları gösterir.
Aynı alan çizildiğinde harita alanı daha büyük olur.	Aynı alan çizildiğinde harita alanı daha küçük olur.

ÖLÇEK: Haritadaki küçültme oranına ölçek denir. Ölçek, harita uzunluğu ile gerçek uzunluğun birbi­rine oranıdır. Bir haritanın ölçeği iki şekilde göste­rilir.

Kesir Ölçek: Haritalarda uygulanan küçültme oranı ke­sirle ifade edilir. Kesir ölçekte pay daima 1 ile gösterilir. 1/100 000, 1/2 000 000 gibi paydadaki sayı, çizimin ne kadar küçültüldüğünü ifade eder.

Kesir ölçeklerde, ölçek ile ölçek paydası arasında ters orantı vardır. Ölçeğin paydası bü­yüdükçe ölçek küçülür, ölçek paydası küçüldükçe ölçek büyür.

Çizgi Ölçek: Küçültme oranının çizgi şeklinde gösteril­diği ölçeklerdir. Eşit aralıklara bölünmüş olan çiz­gi üzerinde, aralıkların gerçekte ne kadar uzaklı­ğa eşit olduğu belirtilir.

Kaynakça:http://www.sorubak.com/blog/harita-bilgisi-ve-harita-cesitleri.html